مالکیت خانه از نگاه روانشناسان شکلی از خود‌ابرازی و بیان خویشتن است. انسان‌ها به‌دنبال مکانی هستند که به آن تعلق داشته باشند و در آن احساس امنیت کنند و تمام تلاش خود را می‌کنند مکانی را برای تعلق یافتن انتخاب کنند که شایستگی متصل شدن به هویتشان را داشته‌باشد و پس از یافتن آن، تمامی تمرکز خود را بر آراستن آن قرار می‌دهند تا آنچه به‌عنوان تکه‌ای از هویت خود به نمایش می‌گذارند، چهره‌ای مقبول داشته باشد.
در بسیاری از کشورها، به‌ویژه کشورهای آسیایی، خانه جایی نیست که در آن زندگی می‌کنید، آن‌چیزی است که هستید. با این‌همه بعد روانشناسی در زمینه تملک خانه برای بیشتر افراد اهمیتی ندارد و بعد اقتصادی و سرمایه‌گذاری عواملی کلیدی به شمار می‌روند. به‌ویژه در کشورهایی مانند ایران با اقتصادی بیمار و نوسانات شدید قیمت ملک و مسکن که گاهی منجر به رکود بازار می‌شود و گاه باعث هجوم خریداران و ایجاد حباب در قیمت. حفظ ارزش پول به واسطه تبدیل آن به ملک یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های خرید مسکن در شرایط کنونی اقتصاد ایران به شمار می‌رود. کاهش ارزش پول کشور و افزایش قیمت ملک در سال‌های اخیر باعث شد تا طرح افزایش سقف تسهیلات ساخت و خرید مسکن مطرح شود و در نهایت در شورای پول و اعتبار به تصویب برسد. اکنون هر فرد مجرد در تهران از محل اوراق می‌تواند تا سقف 100میلیون تومان و زوجین تا سقف 200میلیون تومان وام خرید مسکن دریافت کنند. براساس تصویب شورای پول و اعتبار، سقف تسهیلات ساخت و خرید مسکن در مراکز استان‌ها و شهرهای بالای 200هزار نفر جمعیت برای فرد مجرد 80میلیون تومان و برای زوجین 160میلیون تومان تعیین شده‌است و در سایر مناطق شهری که جمعیت آنها کمتر از 200هزار نفر است، به‌ترتیب و از محل اوراق 60 و 120میلیون تومان وام به افراد مجرد و متاهل پرداخت خواهد شد. همچنین سقف تسهیلات جعاله از محل منابع داخلی بانک‌ها توسط بانک مسکن و بانک‌های تجاری (شامل تسهیلات از محل اوراق گواهی حق‌تقدم و بدون سپرده) تا مبلغ 40میلیون تومان افزایش یافت. صرف‌نظر از میزان تأثیرگذاری این تحولات در خانه‌دار شدن ایرانی‌ها، در ادامه به تمامی راه‌هایی که برای خانه‌دار شدن در ایران وجود دارد، می‌پردازیم.
حساب پس‌انداز مسکن جوانان (ماهیتا)
مدت انتظار: بین 5 تا 15سال
نرخ سود تسهیلات: 9درصد
مدت بازپرداخت: حداکثر 20سال
روش بازپرداخت اقساط:
روش ساده و پلکانی
شرایط سنی استفاده از تسهیلات:
18سال و بیشتر
متقاضیان افتتاح حساب پس‌انداز مسکن جوانان می‌توانند سپرده‌گذاری خود را با واریز حداقل مبلغ ماهانه به دفعات یا به‌صورت یکجا در ابتدای دوره آغاز کنند.
سقف تسهیلات اعطایی (در شهر تهران)
برای حساب‌های افتتاحی در سال 1398:
در پایان سال پانزدهم بالغ بر 250میلیون تومان
در پایان سال پنجم بالغ بر150میلیون تومان
سقف تسهیلات اعطایی (در شهرهای بزرگ)
برای حساب‌های افتتاحی در سال1398:
در پایان سال پانزدهم بالغ بر 210میلیون تومان
در پایان سال پنجم بالغ‌بر 110میلیون تومان
سقف تسهیلات اعطایی (در سایر شهرها)
برای حساب‌های افتتاحی در سال 1398:
در پایان سال پانزدهم بالغ بر 184میلیون تومان
در پایان سال پنجم بالغ 84میلیون تومان
وام مسکن اولی‌ها
شرایط متقاضیان:
داشتن حداقل 18سال تمام با درآمد مستقل و مکفی
متقاضی و همسر او از تسهیلات بانک مسکن و سایر بانک‌ها جهت خرید، احداث واحد مسکونی، انتقال سهم‌الشرکه یا تعمیر واحد مسکونی استفاده نکرده باشند.
متقاضی از امکانات دولتی برای تهیه مسکن استفاده نکرده باشد.
سقف تسهیلات:
در شهر تهران به‌صورت انفرادی 80میلیون تومان
در مراکز استان و شهرهای بالای 200هزار نفر جمعیت به‌صورت انفرادی 60میلیون تومان
سایر مناطق شهری به‌صورت انفرادی معادل 40میلیون تومان
نرخ سود تسهیلات:
در خارج از مناطق بافت فرسوده شهری ویژه وام اولی‌ها 8درصد
در مناطق بافت فرسوده شهری ویژه غیراز وام اولی‌ها 8درصد
در مناطق بافت فرسوده شهری ویژه وام اولی‌ها 6درصد
نحوه و مدت سپرده‌گذاری:
حداقل مدت انتظار- یک سال
حداقل متوسط موجودی هر دوره جهت دریافت تسهیلات 80میلیون تومانی: 13.5میلیون تومان
حداقل متوسط موجودی هر دوره جهت دریافت تسهیلات 60میلیون تومانی: 10میلیون تومان
حداقل متوسط موجودی هر دوره جهت دریافت تسهیلات 40میلیون تومانی: 6.7میلیون تومان
مدت زمان سپرده‌گذاری درصورت حفظ حداقل موجودی: 3سال
حداقل مدت انتظار:
یک سال
حداکثر مدت بازپرداخت:
12سال
شیوه‌های پرداخت:
ساده و پلکانی
ویژگی‌های ملک:
15ساله و کمتر (از زمان صدور پروانه ساخت)
شرایط و مشخصات لازم (از جمله رعایت آیین‌نامه 2800، تأیید استحکام بنا، چک لیست کنترل کیفیت ساختمان و... را داشته باشد.
سقف تسهیلات قابل پرداخت روی املاک مورد معرفی حداکثر تا 80درصد ارزش ملک که توسط ارزیاب بانک محاسبه و در گزارش ارزیابی درج شده، تعیین می‌شود.
پرداخت تسهیلات توأم با اوراق ممتاز
استفاده از سقف‌های تسهیلاتی پس‌انداز مسکن یکم توأم با اوراق ممتاز استفاده از تسهیلات مسکن امکان‌پذیراست.
تسهیلات توأم با اوراق ممتاز در تهران تا سقف 80میلیون تومان، در شهرهای بالای 200هزار نفر جمعیت 60میلیون تومان و در سایر مناطق شهری 40میلیون تومان قابل پرداخت است.
وام مسکن بازنشستگان تامین اجتماعی، کشوری و لشکری
سود تسهیلات
در تهران: 9درصد
در مراکز استان‌ها: 7درصد
در سایر مناطق: 4درصد
سقف تسهیلات:
در تهران: 50میلیون تومان
در سایر استان‌ها: 40میلیون تومان
تسهیلات ساخت مسکن در بافت فرسوده
افراد واجد‌الشرایط:
اشخاص حقیقی و حقوقی جهت احداث واحدهای مسکونی انفرادی و مجتمع‌سازی (2واحد و بیشتر) و سازندگان حرفه‌ای
سقف تسهیلات اعطایی به ازای هر واحد به‌صورت انفرادی و مجتمع‌سازی غیرحرفه‌ای:
مجموع تسهیلات با نرخ 9و 18درصد سود در شهر تهران: 70میلیون تومان
مجموع تسهیلات با نرخ 9و 18درصد سود در سایر کلانشهرها: 60میلیون تومان
مجموع تسهیلات با نرخ 9و 18درصد سود در مراکز استان‌ها و شهرهای بالای 200هزار نفر جمعیت
60میلیون تومان
مجموع تسهیلات با نرخ 9و 18درصد سود در سایر شهرها:
50میلیون تومان
وام جعاله (تعمیرات) از محل اوراق حق تقدم
سقف تسهیلات: 40میلیون تومان
بازپرداخت تسهیلات: ماهانه حدود 1015000تومان
نرخ سود تسهیلات: 18درصد
حداکثر مدت بازپرداخت: 5سال
مدت انجام تعهدات: یک ماه
پرداخت نخستین قسط: یک‌ماه بعد از انعقاد قرارداد
روش خرید اوراق:مراجعه به یکی از شعب بانک مسکن یا یکی از شعب کارگزاری فرابورس
وام مسکن مهر
سقف تسهیلات:
تسهیلات فردی در شهر جدید پردیس 50میلیون تومان و در سایر شهرها 45میلیون تومان است.
نرخ سود:
نرخ سود کل در دوران مشارکت: 12درصد و 11درصد
نرخ سود کل جهت قراردادهای فروش اقساطی: 12درصد
حداکثر مدت قرارداد:
مجموع دوران مشارکت مدنی و فروش اقساطی مسکن مهر 20سال
وام مسکن اوراقی (تسهیلات انفرادی و زوجین)
سقف تسهیلات انفرادی:
تهران: 100میلیون تومان
مراکز استان و شهرهای بالای 200هزار نفر:
80میلیون تومان
سایر شهرها (با جمعیت زیر 200هزار نفر):
60میلیون تومان
سقف تسهیلات زوجین:
تهران: 200میلیون تومان
مراکز استان و شهرهای بالای 200هزار نفر:
160میلیون تومان
سایر شهرها (با جمعیت زیر 200هزار نفر):
120میلیون تومان
نرخ سود تسهیلات:
در خارج از مناطق بافت فرسوده شهری: 5/17درصد
در مناطق بافت فرسوده شهری: 16درصد
شرایط متقاضیان:
عدم‌وجود سابقه چک برگشتی و بدهی سررسید شده در سیستم بانکی
روش خرید اوراق:
مراجعه به یکی از شعب بانک مسکن یا یکی از شعب کارگزاری فرابورس.
مدت بازپرداخت:
در خارج از مناطق بافت فرسوده شهری: به روش ساده و پلکانی حداکثر12سال
در مناطق بافت فرسوده شهری: به روش ساده، حداکثر 15سال و به روش پلکانی، حداکثر 12سال
اقساط تسهیلات از محل اوراق گواهی حق تقدم:
تسهیلات 100میلیون تومانی فردی:
ماهانه حدود 1655000تومان
تسهیلات 200میلیون تومانی زوجین:
ماهانه حدود 3330000تومان
تسهیلات 80میلیون تومانی فردی:
ماهانه حدود 1332000تومان
تسهیلات 160میلیون تومانی زوجین:
ماهانه حدود 2664000تومان
تسهیلات 60میلیون تومانی فردی:
ماهانه حدود 999000تومان
تسهیلات 120میلیون تومانی زوجین:
ماهانه حدود 1998000تومان
ویژگی‌های ملک مورد معرفی:
از تاریخ صدور جواز ساخت بیش از 25سال سپری نشده باشد.
ملک معرفی شده باید شرایط و مشخصات لازم مطابق سایر تسهیلات مشابه را داشته باشد.
سقف تسهیلات قابل پرداخت روی املاک مورد معرفی حداکثر تا 80درصد ارزش ملک که توسط ارزیاب بانک محاسبه و در گزارش ارزیابی درج شده، تعیین می‌شود.
پرداخت تسهیلات از محل اوراق ممتاز توأم با حساب‌های تعهدی (صندوق پس‌انداز مسکن، پس‌انداز مسکن جوانان) تا سقف‌های مقرر اوراق گواهی حق تقدم بلامانع است.
تسهیلات ساخت
اعطای تسهیلات ساخت مسکن از محل صندوق مسکن‌اولی‌ها، اوراق ممتاز، حساب مسکن جوانان و صندوق پس‌انداز ساخت مسکن ممکن است.
احداث یا تکمیل واحد مسکونی از محل صندوق پس‌انداز ساخت مسکن
سقف تسهیلات:
30میلیون تومان
نحوه و مدت سپرده‌گذاری:
حداقل مدت انتظار: یک سال
حداقل متوسط موجودی هر دوره: 4.3میلیون تومان
مدت زمان سپرده‌گذاری در صورت حفظ حداقل موجودی: سه‌سال‌و‌نیم
روش محاسبه:
هر 6ماه یک برابر متوسط موجودی
نرخ سود:
نرخ سود تسهیلات دوران مشارکت: 17درصد
نرخ سود دوران فروش اقساطی: 11درصد
مدت بازپرداخت:
حداکثر 12سال
روش بازپرداخت اقساط:
روش ساده و پلکانی سالانه و دوره‌ای
شرایط ملک: ملک باید مفروز و 6دانگ، دارای سند مالکیت(ثبتی) یا قرارداد واگذاری زمین شهری قابل ارتهان یا قرارداد اجاره (در اراضی موقوفه) با کاربری مسکونی بوده، در محدوده خدمات شهری قرارداشته باشد.
تسهیلات احداث مسکن روستایی
سقف تسهیلات: 40میلیون تومان به ازای هر واحد مسکونی
نرخ سود: سود سهم متقاضی 5درصد
ارائه معرفی‌نامه: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
مدت بازپرداخت:
حداکثر مدت دوران مشارکت مدنی: 3سال
حداکثر مدت دوران فروش اقساطی: 12سال
تسهیلات طرح مسکن ملی
سقف تسهیلات:
70 و 100میلیون تومان متناسب با موقعیت مسکن
شرایط ثبت‌نام
متقاضیان نباید از سال 1384واحد مسکونی داشته باشند.
از ابتدای انقلاب تا‌کنون نباید از تسهیلات و امکانات دولتی در بخش زمین و مسکن استفاده کرده باشند.
متأهل باشند (بانوان مجرد بالای ۳۵ سال و زنان سرپرست خانوار از این شرط مستثنی هستند).
سابقه حداقل ۵ سال سکونت در شهر مورد تقاضا داشته باشند.
میزان بازپرداخت:
وام 100میلیونی با سود 18درصد، 244میلیون و 670هزار تومان
وام 75میلیون تومانی با سود، 18درصد،183میلیون تومان