حق بنگاه معاملات مسکن چگونه حساب می‌شود؟

گسترش نیوز - درحالی که اخیرا زمزمه افزایش کمیسیون معامله ملک در دفاتر خرید و فروش مسکن به گوش می‌رسد، این موضوع قطعا تاحدودی بر معاملات فعلی مسکن که در شرایط نیمه راکد به سر می‌برد اثرگذار خواهد بود و نیازمند بررسی بیشتر است.

در شرایط فعلی، نرخ کمیسیون دفاتر املاک شهر تهران تا ۵۰۰ میلیون تومان نیم درصد و بالاتر از ۵۰۰ میلیون تومان یک چهارم درصد است. مطابق مصوبه کمیسیون نظارت شهرستان تهران که ۱۱ اسفندماه ۱۳۹۴ به اتحادیه مشاوران املاک تهران ارائه شد، نرخ کارمزد برای معاملات املاک تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان، نیم درصد مبلغ مورد معامله از هر طرف و برای معاملات بالاتر از ۵۰۰ میلیون، تا سقف ۵۰۰ میلیون آن طبق بند بالا و نسبت به مازاد آن، ۲۵ صدم درصد از متعاملین گرفته می‌شود. در بخش اجاره و رهن نیز یک‌چهارم اجاره ماهیانه از هر طرف معامله و در معاملات رهن، کارمزد دریافتی بر مبنای یک‌چهارم میزان اجاره‌بهای ماهیانه از هر طرف معامله اخذ می‌شود. به این مبالغ ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده بر مبنای رقم کمیسیون نیز اضافه می‌شود که باید متعاملین پرداخت کنند. این فرمول که از اول اردیبهشت ماه ۱۳۹۵ اجرایی شده هنوز افزایش نیافته و ملاک قرار دارد.

 کارمزد ۲ میلیون و ۷۲۵ هزار تومان برای معامله ۵۰۰ میلیون تومانی

 مطابق این فرمول اگر خانه‌ای به مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان فروخته شود باید هریک از طرفین معامله دو میلیون و ۷۲۵ هزار تومان پرداخت کنند که دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان آن بابت کمیسیون و ۲۲۵ هزار تومان بابت مالیات بر ارزش افزوده است.

 اگر فرضا ارزش ملک مورد معامله ۷۰۰ میلیون تومان باشد، متعاملین باید برای ۵۰۰ میلیون تومان، نیم درصد و برای ۲۰۰ میلیون تومان دیگر ۲۵ صدم درصد به اضافه ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده که به کل رقم کمیسیون تعلق می‌گیرد پرداخت کنند. یعنی حق‌الزحمه‌ای که هریک از طرفین برای یک معامله ۷۰۰ میلیون تومانی به صورت مجزا باید به دفتر املاک پرداخت کنند ۴ میلیون و ۸۷ هزار و ۵۰۰ تومان است.

 در صورتی که زمزمه‌های موجود برای دوبرابر شدن کمیسیون معاملات املاک به حقیقت بپیوندد، طرفین معامله باید دوبرابر این رقم را برای خرید یا فروش ملک هزینه کنند که قطعا این هزینه بر میزان و کیفیت معاملات تاثیرگذار خواهد بود.

 نرخ کمیسیون اجاره نیز یک چهارم اجاره ماهیانه است. فرض کنیم برای یک آپارتمان ۵۰ میلیون تومان پول پیش و ۷۰۰ هزار تومان اجاره تعیین شده است. ابتدا باید ودیعه و اجاره به اجاره ماهیانه تبدیل شود. در این فرمول هر ۱۰ میلیون تومان ودیعه معادل ۳۰۰ هزار تومان است. بر این اساس مبلغ اجاره ماهیانه خانه‌ای با ودیعه ۵۰ میلیون تومان (۵*۳۰۰هزار تومان) و اجاره ماهیانه ۷۰۰ هزار تومان برابر با ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌شود که موجر و مستاجر باید معادل یک چهارم آن به علاوه ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده بپردازند که سهم هرکدام ۵۹۹ هزار و ۵۰۰ تومان می‌شود.

 نرخ کمیسیون بنگاه‌ها در شهرستان‌ها نسبتا کمتر از تهران است

 رقم حق‌الزحمه دفاتر املاک در شهرستان‌ها اما با تهران متفاوت است و مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که کمیسیون بنگاه‌ها در سایر شهرها نسبتا کمتر از تهران است. با توجه به این‌که قانون نظام صنفی برای هر شهرستان به شکل مجزا اجرا می‌شود و کمیسیون نظارت آن شهرستان نرخ را تعیین می‌کند در مناطق مختلف کشور، کارمزد املاکی‌ها متفاوت است. البته دفاتر املاک معتقدند که باید نرخ در تمام کشور یکسان شود.

 اتحادیه مشاوران املاک به دنبال دو برابر کردن حق کمیسیون معاملات

 گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که در برخی دفاتر املاک تهران از هریک از طرفین یک درصد کمیسیون دریافت می‌شود. این همان چیزی است که اتحادیه مشاوران املاک به دنبال تصویب آن است تا در سراسر کشور اجرا شود. این در حالی است که عمده متعاملین از نرخ‌های کمیسیون دفاتر املاک ناراضی هستند. هرچند واسطه‌های ملکی نیز معتقدند که این رقم‌ها پایین است؛ مضافا این‌که برای اخذ همین مبالغ نیز باید چانه‌زنی‌های بسیاری با مشتریان خود داشته باشند. البته آمار تعداد دفاتر املاک این ادعا را رد می‌کند. طبق آمار سال ۱۳۹۴ حدود ۱۲۰ هزار دفتر مشاور املاک دارای پروانه کسب در ایران وجود دارد که ۱۰ درصد از این تعداد معادل ۱۲ هزار دفتر در تهران فعالیت می‌کنند. تعداد قابل توجهی دفتر املاک بدون جواز نیز در حال فعالیت هستند. اگر درآمد صنف مشاوران املاک ناکافی بود قاعدتا این حرفه را ترک می‌کردند!

 با این‌که گفته می‌شود درآمد دفاتر املاک در ایران حدود یک ششم کشورهای توسعه یافته است و بر این اساس باید نرخ کمیسیون افزایش پیدا کند، کارشناسان می‌گویند افزایش حق‌الزحمه املاکی‌ها در صورتی توجیه دارد که بسته خدمات ارائه شده از سوی این صنف به لحاظ حقوقی، همتراز با کشورهای توسعه یافته باشد؛ حال آن‌که سطح ارائه خدمات از سوی مشاوران املاک در ایران، بسیار پایین‌تر از بسته خدماتی است که در دنیا با عنوان ریل‌استیت از آن یاد می‌شود.